Memurların bazı faaliyetleri vardır ki bunlara dikkat etmediği takdirde ciddi sıkıntıya girmeleri kaçınılmazdır. Bu bağlamda Devlet Personel Başkanlığı tarafından verilen bir görüş çerçevesinde memurların ticari faaliyet kapsamındaki özellikli durumlarını açıklamaya çalışacağız.
Danışman gibi sıfatlarla hangi faaliyetlerde bulunulabilir?
DPB’ye bu konuyla ilgili olarak sorulan bir soruda; Unvanları farklı devlet memurlarından bazılarının hafta sonlarında, hafta içi mesai saatlerimde veya mesai saatleri dışında, resmi tatil günlerinde, izinli olunan veya ücretsiz izinli oldukları günlerde şirket, vakıf ve dernekler tarafından organize edilen veya dernek veya vakıfların iktisadi işletmeleri aracılığı ile düzenledikleri eğitim, seminer, çalıştay, proje, danışmanlık gibi faaliyetlerde eğitici sunucu, danışman gibi sıfatlar ile bedelli veya bedelsiz-gönüllü olarak görev alıp alamayacakları sorulmuştur.
DPB vermiş olduğu görüşte konuyu bütün detaylarıyla izah etmiştir. Bu görüş doğrultusunda memurların bu tür faaliyetlerde bulunurken nelere dikkat etmeleri gerektiğini izah edersek yanlış yapılmasının ve mağdur olunmasının önüne geçmiş oluruz.
Buna göre, memurların ticari faaliyetlerde bulunma yasağının çerçevesi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesinde açık bir şekilde belirlenmiştir. DPB zaman zaman vermiş olduğu görüşlerle bu yasak kapsamına girip girmediği şüpheli olan faaliyetlere de açıklık getirilmiştir. Bu bağlamda aylıksız izin süresince bu yasak faaliyetlerde bulunulup bulunmayacağına ilişkin DPB vermiş olduğu görüşlerle açıklık getirmiş ve aylıksız izin süresince yasak faaliyetlerde bulunulmasının söz konusu olamayacağını belirtmiştir.
Dolayısıyla, 657 sayılı Kanun’a tabi memurların, çalışırken yapabilecekleri ve yapamayacakları ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetler mezkur kanunun 28’inci maddesinde düzenlenmiş olup, bu çerçevede aylıksız izinde olan devlet memurlarının, görevde iken yapabilecekleri faaliyetleri aylıksız izinde iken de yapmalarına engel bir husus bulunmamaktadır. Bunun yanında, aktif memur olarak çalıştıkları dönemde yapmaları yasaklanmış olan kazanç getirici faaliyetleri aylıksız izinde iken de yapmaları mümkün bulunmamaktadır.
Buna göre devlet memurlarının mesai saatleri dışında veya kurumlarının iznini almak suretiyle mesai saatleri içinde yapabilecekleri faaliyetleri şu şekilde sıralayarak konuyu daha açık hale getirebiliriz:
1- 657 sayılı Kanun’un 28’inci maddesi hükmü kapsamında yukarıda özel kanunlarda belirtilen görevleri yapmaları ve bunlara dayalı olarak gelir elde etmeleri mümkündür.
2- 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ve ikincil mevzuat hükümlerine uyulmak ve haftalık 10 saati aşmamak üzere “özel öğretim kurumlarında” ders görevi alabilmeleri mümkündür.
3- 5846 Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu çerçevesinde meydana getirdikleri eserleri sözleşme yapmak suretiyle yayımlatabilecekleri söz konusu eserlerin seminer, konferans, panel gibi tanıtım faaliyetlerine müellif olarak iştirak etmelerine mani bir husus yoktur. Yine köşe yazarlığı vb. fikri faaliyetleri yapmaları ve gelir elde etmeleri mümkündür.
4- Memurların, Anayasa ve 5523 sayılı Dernekler Kanunu çerçevesinde derneklere ve vakıflara üye olabilecekleri gibi yönetim kurullarında görev alabilmeleri mümkündür. Ayrıca, üyesi oldukları bu derneklerin seminer, konferans, panel, kurs gibi faaliyetlerine de eğitici, panelist ve benzeri şekilde katılmaları ile bu faaliyetleri ücret karşılığı yürütmeleri mümkün değildir. Ancak, kişinin faaliyet sebebiyle oluşan masrafları derneklerce karşılanabilir ve bu durum etik olarak herhangi bir sıkıntı oluşturmaz.
5- Memurlar, Türk Ticaret Kanunu’nun 16.maddesi hükmü uyarınca ticari işletme işleten vakıf ve dernek yönetim kurullarında görev alamazlar. Ayrıca, memurların ticari işletme işleten bir derneğin yönetim kurulunda görev alması ancak söz konusu derneğin gelirinin yarısından fazlasının kamu görevi niteliğindeki işlere harcanması şartıyla mümkün olabilir.
6- 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları İle İlişkilerine Dair Kanun’un kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu hizmetlerini veya personelini desteklemek üzere kurulan dernekler ve Türk Medeni Kanunu’na göre kurulan vakıflarda görev alan kamu görevlilerinin ücret, huzur hakkı ve başka bir ad altında herhangi bir karşılık almaları mümkün değildir.
7- Mer’i mevzuat gereğince diğer kamu kurum ve kuruluşları ile yabancı memleket veya uluslararası kuruluşlarda hizmet almaları için izin verilen devlet memurları hariç olmak üzere kendilerine aylıksız izin verilenlerin memur olarak çalıştıkları dönemde yapmaları yasaklanmış olan kazanç getirici faaliyetleri aylıksız izinde iken de yapmaları mümkün değildir.
