Özelde ve Kamuda Çalışırken Malulen Emekli Olanlar Memur Olarak Atanabilir mi?
Sizlerden gelen sorular çerçevesinde malullerin memuriyete atanması konusunda kapsamlı bir dosya hazırladık.
Emeklilerin Kamuda İstihdamının Kısıtlanması
2005 yılında yürürlüğe giren 5335 sayılı Kanunun 30. maddesinin birinci fıkrasında “1- Cumhurbaşkanı tarafından atananlar, 2- Başbakan tarafından atananlar, 3- Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek kararnameyle atanan veya görevlendirilenler, 4- Türkiye Büyük Millet Meclisince yapılan seçimler sonucunda görev verilenler ile 5- yükseköğretim kurumlarının öğretim üyeliklerine ve 6- Sağlık Bakanlığının tabip ve uzman tabip kadrolarına yapılacak atamalar hariç olmak üzere, herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar, genel bütçeye dahil dairelerin, katma bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, kefalet sandıklarının, sosyal güvenlik kurumlarının ve bütçeden yardım alan kuruluşların kadrolarına açıktan atanamazlar. Diğer kanunların bu fıkraya aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Buna göre maddede belirtilen 6 istisna dışında emeklilik veya yaşlılık aylığı alanların memur olarak atanması mümkün değildir.
Ayrıca söz konusu kısıtlama sadece madde belirtilen kamu kurumları için geçerlidir. Örneğin maddede mahalli idareler yer almamaktadır. Bu nedenle, emekli olanlar mahalli idarelere yeniden atanabilir.
Malullük Aylığı Alanların Durumu
Konuya ilişkin 18/04/2014 tarihli ve 1884 sayılı Devlet Personel Başkanlığı (DPB) görüşünde şu ifadelere yer verilmiştir: “Başkanlığımızca 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde yer alan “.. .herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar, genel bütçeye dahil dairelerin, katma bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, kefalet sandıklarının, sosyal güvenlik kurumlarının ve bütçeden yardım alan kuruluşların kadrolarına açıktan atanamazlar…” cümlesindeki “emeklilik aylığı alanlar” ifadesinden kimlerin anlaşılması gerektiği hususunda hasıl olan tereddüt’ün giderilmesi hususunda Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığından görüş talebinde bulunulmuş, adı geçen Kurumca verilen görüş de; “.. .5434 sayılı Kanunda bu kanun ile tanınan haklar mülga 13 üncü madde ile; emekli aylığı, adi malullük aylığı, vazife malullüğü aylığı ve dul ve yetim aylığı olmak üzere ayrı ayrı maddelerde düzenlenmiş, ayrıca 5510 sayılı Kanunda da “Uzun Vadeli Sigorta Hükümleri” başlığı altında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları yine ayrı sigorta kolları başlıkları altında düzenlenmiştir. Gerek 5434 gerekse 5510 sayılı kanunda anılan sigorta kolları ile sağlanan haklar ve yararlanma şartları birbirinden farklı olarak belirlenmiştir.
Buna göre, 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde yer alan “emeklilik veya yaşlılık aylığı” ibaresinin kapsamına, malullük aylığının girmediği değerlendirilmektedir.”
Özetle DPB ve SGK görüşlerine göre malullük aylığı alanlar 5335 sayılı Kanunun 30. maddesindeki kısıtlamaların kapsamında değildir.
Memurken Malul Olanların Tekrar Atanması
1- Sınavsız olarak tekrar atanmaları
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 93 üncü maddesinde; “T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre emekli olanlardan (5434 sayılı Kanunun 104 üncü maddesine göre emeklilikle ilgili görevlere yeniden atanamayacaklar hariç) sınıfında yazılı nitelikleri taşımakta bulunanlar kanunun 92 nci maddesi hükümlerine göre kurumlarda boş kadro bulunmak şartiyle yeniden memurluğa alınabilirler.” hükmü, 105 inci maddesinin dördüncü fıkrasında ise; “Bunlardan gerekli sağlık şartlarını yeniden kazandıkları resmi sağlık kurullarınca tespit edilen ve emeklilik hakkını elde etmemiş olanlar, yeniden memuriyete dönmek istemeleri halinde, niteliklerine uygun kadrolara öncelikle atanırlar.” hükmü yer almaktadır.
Buna göre,
657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinde mezkur hüküm gereğince emeklilik hükümleri uygulanan personelden gerekli sağlık şartlarını yeniden kazandıkları resmi sağlık kurullarınca tespit edilenlerden;
i. Emeklilik hakkını elde etmemiş olanların yeniden memuriyete dönmek istemeleri halinde, niteliklerine uygun kadrolara öncelikle atanacağı belirtilmekte olup; emeklilik hakkını elde etmeyen ve memuriyete dönmek isteyen personelin durumuna uygun boş kadroya atanması gerekmektedir. (bu noktada kurumun takdir yetkisi olmadığını düşünmekteyiz.)
ii. Emeklilik hakkını elde etmiş olup malullük aylığı alanların ise 5335 sayılı Kanun gereğince aylıklarının kesilmesi suretiyle başvuracakları kamu kurum ve kuruluşlarına atanabilmeleri mümkündür. (Bu noktada kurumların takdir yetkisi bulunmaktadır.)
2- Sınavlara girerek tekrar atanmaları
Maluliyet aylığı alan memurlar gerekli sağlık şartlarını yeniden kazandıklarını ispatlamaları halinde KPSS ile ya da haklarında “Çalışabilir” ibareli sağlık kurulu raporunun Sosyal Güvenlik Kurumun da teşekkül ettirilen Sağlık Kurulunca incelenerek onaylanması ve EKPSS’ye girmek için gerekli diğer şartları taşımaları halinde EKPSS ile tekrar memuriyete atanabilirler.
Memuriyeti Bulunmayan Malullerin Memuriyete Atanması
Memuriyet dışında bir işle iştigal ederken malul olan (özel sektör çalışanları, esnaf ve sanatkarlar veya memuriyet dışındaki görevlerdeki kamu personeli) memurlar gerekli sağlık şartlarını yeniden kazandıklarını ispatlamaları halinde KPSS ile ya da haklarında “Çalışabilir” ibareli sağlık kurulu raporunun Sosyal Güvenlik Kurumun da teşekkül ettirilen Sağlık Kurulunca incelenerek onaylanması ve EKPSS’ye girmek için gerekli diğer şartları taşımaları halinde EKPSS ile memuriyete atanabilirler.
Ayrıca memur olmayan ancak 657 sayılı Kanunun 74. ve 92. maddelerine istinaden memur olarak atanması mümkün olan kamu çalışanları gerekli sağlık şartlarını yeniden kazandıklarını ispatlamaları halinde anılan maddelere istinaden memur olarak atanabilirler.
Memuriyete Atananların Malullük Aylığı Kesilir mi?
3713 sayılı Kanun uyarınca vazife malullüğü aylığı alan maluller hariç, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olmayı gerektiren kadrolara atanan malullerin aylıklarının, yine 5434 sayılı Kanunun mülga 99 uncu maddesi uyarınca göreve başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren kesilmesi gerekecektir.
