Özürlüler için yapılı çevrede ve ulaşım sistemlerinde ulaşılabilirliğin sağlanması amacıyla çeşitli mevzuat düzenlemeleri yapılmıştır. Konu yerel yönetimlere ilişkin mevzuatın yanı sıra 01.07.2005 tarihinde kabul edilen 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un geçici 3 üncü maddesinde ele alınarak; “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilir.” hükmü yürürlüğe konmuştur.
Söz konusu Kanunun uygulanması için 12 Temmuz 2006 tarih ve 2006/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile 5378 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinde belirtilen uygulamaların gerçekleştirilmesi için tanınan 7 yıllık süre vurgulanarak, “Belediyeler … satın alacakları, kiralayacakları veya denetimlerinde bulunan toplu taşıma araçlarının özürlülerin kullanımına uygun olmasını sağlayacaklardır.” ifadesine yer verilmiş ve özürlülerle ilgili her türlü düzenlemenin standartlara uygun olarak, gecikmeksizin gerçekleştirilmesini isteyen 12.08.2008 tarihli Başbakanlık talimatı tüm kurum ve kuruluşlara gönderilmiştir.
Ancak toplu taşım konusunda bu kanunun yürürlüğe girdiği 07.07.2005 tarihinden itibaren yerel yönetimler tarafından bütüncül ve sistematik çalışmalara başlanmamış, mevcut toplu taşım araçlarında özürlülerin kullanımına uygun tadilatlara gidilmemiş, yeni alınan araçların ise özürlülerin kullanımına uygunluğu hususu göz ardı edilmiştir.
Bu nedenlerle 5378 sayılı Kanunun toplu taşımacılık hizmetlerinin ele alındığı geçici 3 üncü maddesinin uygulanmasıyla ilgili hususlara açıklık getirilmesinin yerinde olacağı değerlendirilmiş ve 26.04.2011 tarihinde Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Şehiriçi Toplu Taşıma Hizmetinde Yer Alan Otobüslerin Özürlülerin Kullanımına Uygun Duruma Getirilmesi ile İlgili Genelge yayımlanmıştır.
2009 Tarihinden Sonra Alınan Şehir İçi Toplu Taşıma Araçları Hareket Engelli Yolculara Uygun Hale Getirilecektir
Genelgede;
02.07.2004 tarihli ve 25510 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sürücü Koltuğuna İlave Olarak Sekizden Fazla Koltuğu Bulunan ve Yolcu Taşımak Amacıyla Kullanılan Araçların Özel Hükümleri İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2001/85/AT)” nin VII No’lu Eki “Hareket engelli yolcuların araca giriş-çıkışlarını kolaylaştıran teknik donanımla ilgili şartlar”ı içermektedir. Anılan Yönetmelikte 26/08/2006 tarihli ve 26271 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan bir Yönetmelikle değişiklik yapılarak, Ulusal Tip Onayı Belgesi alacak veya daha önce Ulusal Tip Onayı Belgesi almış araçların 13 Şubat 2009 tarihinden itibaren bu yönetmeliğe göre Tip Onayı alma zorunluluğu getirilmiştir.
Belediyelerin Sınıf I ve Sınıf II araç satın almaları durumunda, söz konusu Yönetmeliğin VII No’lu Ekinde ifade edilen şartlara uygun teknik şartnameler hazırlatarak satın almaya ilişkin işlemlerini bu doğrultuda yapmaları, ayrıca kendi denetimlerinde kullanılan Sınıf I ve Sınıf II araçlar için de aynı şartları aramalarının zorunlu olduğu,
Belediyeler tarafından hizmete sunulmuş veya belediyelerin denetimlerinde olan, 13 Şubat 2009 tarihinden sonra imal edilen ve şehir içi toplu taşımacılıkta kullanılan araçların, 5378 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinde öngörülen sürenin bitimine kadar özürlülerin kullanımına uygun hale getirilmesi amacıyla söz konusu Yönetmeliğin VII No’lu Eki’ne uygun biçimde tadil edilmesi gerektiği,
2009 Tarihinden Önce İmal Edilmiş Şehir İçi Toplu Taşıma Araçları 2012’ye Kadar Özürlüler İçin Erişilebilir Hale Getirilecektir
Belirtilen kapsamda olup 13 Şubat 2009 tarihinden önce imal edilmiş araçların ise 5378 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin amir hükmüne uygun olarak 07.07.2012 tarihine kadar özürlüler için erişilebilir hale getirilmesi gerektiği;
belirtilmiştir.
Şehir İçi Otobüs Duraklarında Özürlüler İçin Sesli ve Görsel Donanımlar Sağlanacaktır
Ayrıca;
Şehir içi otobüs durak yerlerinin ulaşılabilir güzergahta seçilmesi, otobüse biniş ve inişler için gerekli fiziksel koşulların sağlanması ve toplu taşımaya ait bilgilendirme için gerekli sesli ve görsel donanımların eklenmesi; diğer yandan özürlüler için ayrı otobüs, ayrı güzergah belirlenmesi gibi ayrımcılığa neden olacak uygulamalardan kaçınılması;
Konuya ilişkin denetim faaliyetlerini yürüten kamu kurumlarının yaptıkları denetimlerde yukarıda yer alan hususları göz önünde bulundurmaları gerektiği;
belirtilmiş ve Genelge gereği için 81 il valiliğine gönderilmiştir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı
http://www.ozida.gov.tr/?menu=haber&sayfa=genelge
