Aile yardımı ödeneği kamu görevlilerinin maaşlarında sosyal bir katkı anlamını taşıyor. Her türlü vergiden muaf olan bu ödenek 657 sayılı Kanuna dayanıyor. Evli bulunan Devlet memurlarına, 399 sayılı KHK’ye tabi çalışan sözleşmeli personele ve geçici personele aile yardımı ödeneği veriliyor.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 202 nci maddesinde;
“Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir. Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, çocuklarından her biri için de 250 gösterge rakamının (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını üç katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Dul memurların çocukları için yukarıki fıkralar hükmü uygulanır.
Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir.
Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir.”
hükmü yer alıyor.
Yine aynı Kanunun 205 nci maddesinde;
“Memur, eş için ödenen aile yardımı ödeneği hakkını eşinden boşanma veya eşinin ölümü, çocuk için ödenen yardım ödeneği hakkını da çocuğun ölümü veya 206 ncı maddedeki hallerin vukuunu takip eden ay başından itibaren kaybeder.”
hükmüne yer verilmiş bulunuyor.
Eş için 1500 rakamı halen Bütçe Kanunlarıyla 2134 olarak uygulanıyor. Yani şu an eş için 177,30 TL aile yardımı ödeneği ödeniyor.
Bu itibarla, boşanma vukuunda boşanma karar tarihini izleyen aybaşından itibaren memur olmayan eş için memura ödenen aile yardımı ödeneği hakkı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu gereği ortadan kalkmış oluyor
Boşanma durumunda ortak çocuk varsa çocuktan dolayı alınmakta olan aile yardımı ödeneğinin mahkemenin vereceği karara göre ödenmesi gerekiyor. Nitekim mahkemenin vereceği kararda bu durumu açıklayan hükmün de yer alması gerekiyor. Her ikisi de memur olan eşlerin boşanması durumunda mahkemenin çocuğun velayetini verdiği eş o çocuktan dolayı aile yardımı ödeneğine müstahak oluyor.
Aile yardımı ödeneği parasal yanının dışında 2010 yılından önce tedavi yardımı hakkından yararlanmaya da esas teşkil ediyordu. Üzerinden aile yardımı alınan eş ve çocuk aynı zamanda o memurdan dolayı tedavi yardımı alma hakkına da sahip oluyordu.
İşleyiş
Aylıklarla birlikte ödenen bu aile yardımı ödeneği için personelin ilk işe girişinde Aile Yardımı Bildirimi alınması gerekiyor.
Eş ve/veya çocuklar için yapılacak aile yardımının, Aile Yardımı Beyannamesi veya değişiklik beyannamesinin memur tarafından kuruma verilmesini takip eden aybaşından geçerli olarak her ay aylıklarıyla birlikte ödenmesi gerekiyor.
Bu bildirimin, personelin aile yardımından yararlanan eş veya çocuk durumunda meydana gelen değişiklikler ile yer değiştirme suretiyle atama halinde yenilenmesi gerekiyor.
Aile yardımı ödenmesini gerektiren durumların ortadan kalkması halinde, memurun beyanı üzerine izleyen aybaşından geçerli olarak, ilgili aile yardımı ödeneğinin kesiliyor. Şayet memurlar aile yardımının kesilmesini gerektiren hallerin gerçekleştiğini çalıştıkları kurumlara bildirmezlerse bu amaçla fazladan yapılan ödemelerin, saptandığında kurumları tarafından geri alınması gerekiyor.
İşsizlik Ödeneği alan eş için aile yardımı ödeneği
İşsizlik ödeneği adı üzerinde gelir veya aylık olmadığı, memur olmayan eşin çalıştığını değil de bilakis çalışmadığını kanıtlayan bir unsur olduğu için işsizlik ödeneği alan eşten dolayı memur aile yardımı ödeneği alma hakkına sahip bulunuyor.
Tarım Bağ-Kur’lu veya Tarım SSK’lı Eş için Aile Yardımı Ödeneği
Tarım Bağ-Kur’lu eş Ziraat Odasına kayıtlı profesyonel çiftçi olduğunu kanıtladığı, Tarım SSK’lı eş de her ay iş bulduğunda değişik çiftçilerin yanında tarım işçisi olarak çalıştığını SGK’ya beyan eden kişi durumunda olduğundan bu yönüyle bu eş “memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi” profiline uymuyor olup bu nedenle aile yardımı ödeneği kapsamında bulunmuyor.
Askerde Olan Çocuğun Durumu
Devlet memurunun 25 yaşına kadar olan çocuğunun aile yardımına konu olmaması için çalışmaması ve sosyal güvenlik kurumlarından aylık almaması gerekiyor. Askerde olan çocuğun aile yardımına konu edilmemesi için bir gerekçe olmadığından askerde olan çocuk için de aile yardımı ödeneği alınabilir.
Burs alan Çocuğun Durumu
657 sayılı Kanunda, Devlet tarafından okutulan ve eğitim bursu alan çocuklar için aile yardımı ödenmeyeceği hükme bağlanmış bulunsa bile gerek 2014 ve 2015 yıllarını kapsayan 2013 yılı Toplu Sözleşmesinin 10 uncu maddesi ve gerekse 2016 ve 2017 yıllarını kapsayan 2015 yılı Toplu Sözleşmesinin 11 inci maddesi ile eğitim bursu alan ve Devletçe okutulan çocukları için de memurların 2014 yılından 2017 yılı sonuna kadar çocuk yardımı ödeneği alabilmesi mümkün bulunuyor. Şevket TEZEL
