Anayasamızda yer alan sosyal güvenlik açısından korunanların düzenlendiği 61 inci madde hükmüne göre Devletimize, engellilerin korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alma görevi verilmiştir. Anayasada yer alan bu görev nedeniyle Devletimiz, engellilerin yaşamlarını devam ettirebilmeleri ve asgari bir hayat standardı içinde ve insan onuruna uygun biçimde yaşayabilmeleri için gerek çalışma hayatıyla ilgili yasalarda gerekse sosyal sigorta mevzuatında engellileri koruyucu düzenlemelere yer vermiştir.
SSK ŞARTLARINDAN EMEKLİLİK İÇİN VERGİ İNDİRİM BELGESİ ŞART
6 Ağustos 2003 tarihinden önce hangi derecede olursa olsun vergi indirim belgesine sahip olan SSK sigortalıları, 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim şartlarından yaşı beklemeksizin emekli olabilmekte iken 6 Ağustos 2003 tarihinde ikinci ve üçüncü derece vergi indirim belgesine sahip engellilere, kademeli biçimde artan sigorta süresi ve prim gün artışı getirilmiştir.
Bu değişiklikten sigortalılık süresi 12 yıl ve üzeri olanlar bir diğer anlatımla sigorta başlangıcı 6 Ağustos 1991 öncesi olan engelli sigortalılar etkilenmemiştir. Bu durumda olanlar vergi indirim belgesi almak koşuluyla 15 yıl sigorta 3600 gün şartlarından emekli olabiliyorlar. Ancak sigorta başlangıcı 6 Ağustos 1991 ila 30 Eylül 2008 tarihleri arası olan engelliler vergi indirim belgesi almaları koşuluyla aşağıdaki tabloda belirtilen şartları sağlayınca emekliliğe hak kazanıyor.
Vergi indirim belgesine sahip olan engelliler yaşı beklemeden emekli olabiliyor. Engelli sigortalıların emekliliğinde aranan şartlar ilk defa sigortalı oldukları tarihin üzerinden belirli bir süre geçmesi (15 ila 20 yıl arası) ve belirli bir süre (3600 ila 4400 gün arası) prim ödemeleri olup bunlar için yaş şartı aranmıyor. Yani sigortalılık süresi ile prim gününü dolduran vergi indirim belgeli engelliler yaş beklemeden emekli olabiliyor.
ENGELLİNİN MAAŞI YÜKSEK OLUR
Sosyal güvenlik mevzuatında engelliler sadece kolay emeklilik şartları açısından korunmamıştır. Engelliler için emekli maaşı, ödedikleri primlere nispeten daha yüksek emekli maaşı bağlanacak aylık bağlama oranı üzerinden hesaplanır. Üç farklı dönemdeki çalışmaya göre belirlenen emekli maaşı hesabında her üç dönem içinde engellilere özel aylık bağlama oranı söz konusudur.
2000 Yılından önceki dönem için engellinin aylık bağlama oranı en az yüzde 70’dir. Bu oran normalde 7639 gün prim ödemeye karşılık gelmektedir. 1 Ocak 2000 ila 30 Eylül 2008 dönemleri arası için engellinin aylık bağlama oranı yüzde 60’dan az olamaz. Bu oran ise 8100 gün prim ödemeye eşdeğerdir. Yine 1 Ekim 2008 tarihinden sonra emekli olacak engelliye 5400 gün prim ödemiş gibi aylık bağlama oranı belirleniyor ki; bu oran da yüzde 30’a karşılık geliyor. Ancak bu dönemde prim asgariden ödenmiş ise bu dönemdeki aylık bağlama oranı bakmakla yükümlü olduğu kimse varsa yüzde 40’a yoksa yüzde 35’e yükseliyor. Daha açık bir ifadeyle, engelliler için ödenen prim gün sayısının emekli maaşına etkisi neredeyse sıfıra yakın. Sonuç olarak engellilere ödedikleri primle kıyaslanırsa yüksek emekli maaşı alıyorlar.
Ahmet Faruk
www.yeniakit.com.tr
bende % 41 engelliyim tip 1 diyabet ve sinir sıkışmasınan dolayı.. şuana kadar 1300 günüm var ama bu engelli olmadan önceydi.. geri kalan 2300 günü vergi indirim belgesi olarak tamamlayınca emekli oluyormuyum yoksa daha önceki 1300 günün bi önemi yokmu ? vergi indirim belgesini aldıktan sonraki 3600 gün içinmi geçerli cevap verirseniz sevinirim ?
Engelli emekliliğinde vergi indirimi öncesi prim günü veya vergi indirimi sonrası prim günü diye bir uygulama yoktur. Hepsi emeklilikte dikkate alınır.