Genelde üç aylık engelli maaşı olarak bilinen bu maaşın bağlanmasında şartlar şunlardır:
1-Öncelikle engel oranının % 40’ ın üzerinde olması gerekiyor. Bu maaş;
Engel oranı % 40 ile % 69 arasında olanlar için (18 yaş üstü) bağlanan ‘’engelli maaşı’’,
Engel oranı % 70 ve üzeri oranda olanlar için (18 yaş üstü) bağlanan “başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek derecede engelli” maaşı,
Engel oranı %40’ın üzerinde olup 18 yaş altında olanların yakınlarına bağlanan ‘’engelli yakını maaşı’’ şeklinde adlandırılmaktadır.
Yukarıdaki maaşların ödemeleri arasındaki fark; % 70 ve üzerindeki engelli bireylere bağlanan maaşın daha fazla olmasıdır.
Yasaya göre belirlenen maaş miktarları şu şekildedir:
65 yaş üstü yaşlılık aylığı: 705,62 TL (1 aylık miktar 235,21 TL)
Engellilik derecesi %40-69 engelli aylığı: 1059,64 TL (1 aylık miktar 353,21 TL)
Engellilik derecesi %70 ve üstü bakıma muhtaç engelli aylığı: 1589,47 TL (1 aylık miktar 529,82 TL)
18 yaş altı engelli yakını aylığı: 1059,64 TL (1 aylık miktar 353,21 TL)
Hanede kişi başına düşen aylık gelir sınırı ise şu şekildedir:
01.01.2017 – 31.12.2017 tarihlerinde geçerli olmak üzere 2022 aylıkları için muhtaçlık sınırı 423,58 TL olmuştur.
3- On sekiz yaşının altında engelli olanlar için maaş kendisine değil, bakımını üstlenen kişiye bağlanır. Bu durumda engelli çocuğa bakmakla yükümlü olan kişilerin (anne, baba veya vasi durumda olan kişi) sigortalı bir işte çalışıyor olması halinde maaş bağlanmaz. Engelli çocuk 18 yaşını doldurduğunda bu maaş kesilir. 18 yaş üstü maaş için, o kişinin adına yeniden müracaat gerekir.
Çocuğun anne ve babası yoksa, örneğin babaannesi tarafından bakılıyorsa; babaanne için maaş bağlanacağından; hane geliri testi yapılır. Babaanne ile engelli çocuğun aynı evde oturuyor olması şarttır.
4- Engelli kişi 18 yaşının üstünde ise; kişinin her hangi bir işte çalışmıyor olması gerekir. Sigorta kollarından birinden maaş alıyor olmaması gerekir. Maaş için gelir testi yapılır.
5- Engelli kişi 65 yaşını doldurduğunda engel oranı % 70 in altında ise bu kişiye yaşlılık maaşı bağlanır. Bu durum ile ilgili bir önceki yıl değişiklik yapılmıştır (Nisan 2016). Buna göre; yaşlılık kişinin birlikte yaşadığı çocukları veya torunlarının değil, sadece kendisi ve eşinin gelirine bakılıp gelir testi yapılacak; asgari ücretin üçte birinden az ise bu kişiye yaşlılık maaşı bağlanacak. Kişi % 70 in üzerinde engelli ise gelir hesabı engelli maaşında olduğu gibi; haneye giren her türlü gelir üzerinden gelir testi yapılacaktır. Yani; kişi 65 yaş üstü ve engel oranı % 75 ise bu kişinin alacağı maaş için, yaşlılık maaşında olduğu gibi sadece eşinin ve kendi gelirine değil, tüm hanedeki gelire bakılacaktır.
Engelli maaşı 2022 Yasasına göre bağlanır ( 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun). Uygulamada dikkate alınan Yönetmelik ise; 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları İle Engelli ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmeliktir. Hükümde engelli maaşı bağlanması için; ‘’65 yaşını doldurmamış olmak üzere 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşı olmak’’ ifadesi vardır. Dolayısıyla engelli maaşı 65 yaşını doldurunca yaşlılık maaşına dönüşür. Burada engel oranı %70 ve üzerinde olanlar hakkında yeni Torba Yasa ile yukarıda bahsi geçen 2022 sayılı Yasaya ilave edilen hüküm devreye girer. Yani; yaşlılık maaşı gelir testi ile engelli maaşı gelir testi farklıdır. Engelli maaşı gelir testi ile ilgili bir düzenleme yapılmamıştır.
6- Siz engelli maaşı bağlatmak için başvurunuzu yaptıktan sonra, önemli olan Sosyal Yardımlaşma Dayanışma Vakfının yapacağı Sosyal İnceleme sonucudur. Bu inceleme sonucunda size maaş bağlanıp bağlanmayacağı karara bağlanır. İnceleme ekibinin sizin evinizdeki eşyaları sorgulaması (birden fazla cep telefonu, birden fazla tv. gibi), evdeki eşyaların gelir beyanınızla uyuşup uyuşmadığına bakılması bundandır.
Akla şu soru gelebilir: Benim maaşım geliri aştığım için kesildiği halde, bir başkasının maddi durumu benden daha iyi ama onun maaşı kesilmedi. Neden? Cevap sosyal incelemede gizlidir. Size sosyal inceleme sırası gelmiş ancak diğer kişiye henüz gelmemiştir. Engelli maaşı alanlar hakkında sosyal inceleme hızla devam etmektedir. Maaşların her geçen gün kesiliyor olması bu yüzdendir.
Evde bakım maaşı alıp aynı zamanda engelli maaşı alanlar için de şu söylenebilir: Evde bakım maaşı alıyor olmak engelli maaşı almaya engel değildir. Ancak, gelir hesabında evde bakım maaşı gelirlere mutlaka ilave edilir. Bu durumda tüm gelir toplamı hane kişisine bölündüğünde, çıkan sonuç asgari ücretin 3 te birinden az ise, kişi engelli maaşı da almaya devam eder. Halen gelir sınırını aşıp, iki maaşı alanlar için de sosyal inceleme yapıldığında engelli maaşları kesilecektir.
Akla şu soru da gelecektir: Geliri aştığım halde ödenen maaşlar yüzünden borçlu çıkartılır mıyım? Yasaya göre evet. Borçlu çıkartılırsınız, üstüne faizi de alırlar. Sizin bildirim yükümlülüğünüz var sonuçta. Ama siz, gelir testinin ne şekilde yapılıyor olduğunu biliyor musunuz? Sosyal inceleme gelinceye dek bundan haberdar mıydınız diye kendinize sormalısınız. Sadece hane kişi başına düşecek miktarın asgari ücretin üçte birinden az olması hali değil daha birçok husus var. Aşağıdaki tüm gelire dahil edilecekleri biliyor olmanız neredeyse mucize. Bu bilgileri bilmediğinize göre, bırakın sosyal inceleme ekibi gelsin. Ancak engel oranınız % 40 ın altına düştüyse, maaş alan kişi vefat ettiyse, adres değişikliği yapıldı ise, kişi işe girdiyse, kirada olmayan evi yüksek miktarda kiraya verdiyseniz, tarlanızı ekip biçmeye başlayıp gelir sağlamaya başladıysanız, evdeki kardeş işe girdiyse… tabi ki bildirim yapınız.
Peki…Akla şu sorular da geliyor olabilir: Gelir testine neler ilave edilir? Araba alsak maaşım kesilir mi?…Ev kredisi ödüyorum, dikkate alınmaz mı? Arsam var ama ekip biçmiyorum, maaşım kesilir mi, çocuğumun nafakasını da gelire dahil ettiler, bu olur mu?
Şu çok iyi bilinmelidir. Sizin temel ihtiyaçlarınız için yaptığınız giderler, ev kredisi ödemeleri, hacizli ödemeleriniz hiçbir şekilde gelirden düşülmez. Burada gideriniz gelirinizden fazla görünürse eğer, fazla kısım gelire dahil edilir. Ne hoş bir durumdur bu. Kredi kartınızdan geçiniyor olmanız sizin gelirinizi yükseltebilir mesela. 1000 lira geliriniz vardır. Ama taksitler, harcamalar, 1500 lira tutmuştur. 500 lirayı kredi kartından karşıladınız. Sizin harcadığınız bu 500 lira, aylık geliriniz olan 1000 liraya ilave edilecek ve geliriniz 1500 lira üzerinden hesap edilecektir. Karar vericiler hakkaniyeti bu şekilde sağlayacaklarını düşünmüşlerdir.
Kaynak: engellilersitesi.com
