Sonda birçok amaçlarla yapılabilir..
Genellikle, sonda deyimi idrar torbası ile ilgilidir. İdrar torbasını boşaltmak ya da incelemek amacıyla, idrar yolundan incecik bir tüpün idrar torbasına kadar uzatılması işlemi sonda adını alır. îdrar torbasının ve yollarının mikroplanmasını önlemek için bu işlemin son derece temiz ve mikropsuz bir ortamda dikkatle yapılması gerekir. Bu nedenle sondanın bir doktor ya da uzman tarafından uygulanması gereklidir. Prostat vakalarında idrarın sürekli alınabilmesi için sonda kullanılır.
Felçlilerde İdrar Yolları Enfeksiyonu
Kendilerini kontrolde zorlanan felçli hastaların idrar boşalımı için sonda kullanılarak yapılıyor. Felçlilerde, hareket kısıtlılığına bağlı olarak idrar yolu infeksiyonu ortaya çıkabiliyor. İdrar yapma zorluğunun neden olduğu bu durumun önlenmesi hastanın genel sağlığı açısından önem taşıyor.
Acıbadem Hastanesi Bakırköy Üroloji Uzmanı Opr. Dr. Enis Rauf Coşkuner felçlilerde üroloji ile ilgili şu bilgileri veriyor;
“Felçli hastalarda üriner sistem korunması gereken bir özelliğe sahiptir. Bu hastalarda ‘sonda’ sık kullanılan yöntemdir. Daimi sonda, idrarın çıkış noktasından idrar kesesine iletilen bir katater şeklindedir. Kataterin balon kısmı, mesane içerisinde şişirilerek dışa çıkması engellenmiş olur. Prezervatif sonda, yalnızca erkeklerde kullanılan ve penis üzerine geçirilerek hastanın istemli veya istemsiz idrarını toplamaya yarayan sonda çeşididir. İntermittant kataterizasyon, idrar yapım noktasından idrar kesesine iletilen ince bir katater vasıtasıyla kesenin boşaltılıp, çıkartılması ile uygulanan bir yöntemdir. Pace maker ise, mesanenin sinir mekanizmasını uyararak kasılması ve sonuç olarak idrar yapımını amaçlayan teknik bir cihazdır. Bu yöntemlerden prezervatif sonda hariç hepsi her iki cinsiyete de uygulanabilir“
Nelere dikkat etmeli
Sondanın, dışarıdaki enfekte ortamı vücut içine taşıyabileceğine dikkat çeken Dr. Coşkuner, şöyle devam ediyor;
“Bu tip malzeme kullanan hastaların hijyene dikkat etmesi gerekir. Sondanın giriş noktasının temizleyici solüsyonlarla bakımı, kullanım süresine dikkat edilerek gerektiğinde değiştirilmesi, aralıklı idrar tahlili ve kültürle idrarın enfekte olup olmadığının kontrol edilmesi ve tüm bunların doktor kontrolü altında yapılması önemlidir. İlaç kullanımı gerektiğinde doktor tarafından yönlendirilerek yapılmalıdır”
Felçlilerde, idrar yolu enfeksiyonunun en önemli belirtisinin sık ve ağrılı idrar yapma isteği olduğunu belirten Opr. Dr. Enis Rauf Coşkuner;
“Bunu hissedemeyen hastalarda ise idrar kaçırma, idrarın renk, koku değişikliği ve içerisinde partiküler ihtiva etmesi belirti olabilir. Bu yüzden sık kontrol ve doktor kontrollü antibiyotik kullanımı ilaçlara olan tolerans ihtimalini azaltır” diyor.
İdrarın vücutta uzun süre tutulmasının zararlı olduğuna işaret eden Opr. Dr. Coşkuner, mesanenin normal kapasitesinin 350-400 CC olduğunu belirterek;
“Mesane 4-6 saatte bir düzenli boşaltılmalı, kapasitesi zorlanmamalıdır” diyor ve şunları ekliyor;
“Uzun süre kalıcı sonda kullanımı sonucunda felçli hastalarda gözlenen mesane hacminin küçülmesi bugün artık aralıklı mesane boşaltımına gidilerek ve hastanın aralıklı ultrasonografi ve hacim, fonksiyon değerlendirmeye yönelik ürodinami tetkiki yapılarak önlenebilmektedir. Bu problemin oluştuğu hastalarda ise mesane augmentasyonu denilen ve mesaneyi genişletme amacı güden operasyonlar yapılmaktadır. Hastanın ürodinamik değerlendirmesine göre gerekli gördüğü zamanlarda -ki bu daha çok mesane kasının kontrolsüz kasılmasıdır-, üropan ve benzeri ilaçlar kullanılabilir”
Acıbadem Hastanesi Bakırköy Üroloji Uzmanı Opr. Dr. Enis Rauf Coşkuner
